Bilişsel Şemalarımız
Bilişsel Şemalarımız nelerdir, bizleri nasıl etkiler? Şemalar yani bir nevi kalıplar değiştirilemez özelliğe mi sahiptir? Bilişsel şemalar hayatımızı hangi doğrultuda şekillendirir?
Bilişsel Şema Nedir?
Bilişsel Şemalarımız, insanlar tarafından doğduğundan itibaren öğrenmenin başlamasıyla beraber zihnimizde oluşturduğumuz, bilgiyi etkin bir şekilde kodlamamız için oluşturduğumuz dinamik yapılardır. Sürekli öğrenme ve keşfetme doğası ile yaratılmış olan insan, çeşitli kavram ve olgularla ilgili zihninde şemalar oluşturur. Bu şemaların kavram, nesne olarak kodlananları elbette genel şemalardır. Çoğu zaman her kişide aynı şekilde işler. Ancak insanların şemaları sadece somut nesnelerden ibaret değildir. İnsanların yaşadığı çevreden dahası ailesinden öğrendiği değer yargıları da şemalarına yerleşir.
Şemalarımız Bizleri Nasıl Etkiler
Bilişsel Şemalarımız bize hayatımızda yol gösterici, gerekli olduğunda bilgiyi çağırıp kullanabildiğimiz, bizler için hayatı kolaylaştırıcı ve her yeni gün üzerine yenilerinin eklendiği kalıplardır. Bir örnek verecek olursak, kapı şeması hemen hemen herkesin şemasında aynı şeyi canlandırır. Sadece yapıldığı madde, şekli, görünüşü farklı olabilir. Bir de soyut kavramlar vardır ki bu herkeste aynı izlenimi oluşturmaz. Öğrencilik şeması bazı insanların aklında yeni bilgiler öğrenmek, kendi yaşıtları ile eğlenceli vakit geçirmek, başarı olarak yer alırken; bazı kişilerin ise okuyamamanın verdiği üzüntü, başarısızlık, yoksulluk, sınav stresi gibi olumsuz kavramlarla yer alabilir.
Bir nevi zihinsel haritalarımız olan şemalarımız, bizler için geçmiş ve bugünün yorumlanmasına, geleceğin inançlarımıza, değerlerimize göre şekillenmesine katkı sağlar. Toplumsal bir olay yaşandığında her insanın şemasına göre olayları yorumlayışı farklılık arz eder. Bu durum bazen de kişilerin ruh hallerinin olumsuz etkilenmesine neden olabilir. Bir nevi kalıp yargılar içeren şemalarını değiştirmeye dirençli olan kişiler, hayata farklı bir açıdan bakmayı reddeder ve problemlerini çözemez. Sadece bildiği yoldan gider. Çoğu zaman işe yarasa da kendi yöntemi, inancı, değerleri, onu çepeçevre sarıp sarmaladığından işin içinden çıkamadığı durumlarda farklı bakış açısı geliştirmelerine engel olurlar.
Şemaları Çeşitlendirmek
Bilişsel Şemalarımız bizlere çıkış yolu bırakmadığında farklı alternatifleri de değerlendirmek gerekmektedir. İnsan, her türlü bilgiye erişmeli, şemalarını genişletmelidir. Şemalarımız yani bir nevi kalıp yargılarımız bir süre sonra veya bir olayda bizi sıkıntıya sokuyorsa şemayı esnetmek veya değiştirmek imkansız değildir. Yaşamın erken dönemlerinden itibaren oluşturulmaya başlayan şemalarımız, bazen yetişkinlik dönemlerinde işlevini yitirip kişiyi sıkıntıya sokabilir. Bu şemalar o kadar dirençlidir ki kişi bu şemaları değiştirmekte ya da alternatife yönelmekte güçlük çekebilir. Şemaların işlevini yitirmesi ile ortaya çıkabilecek olan depresyon, anksiyete, bazı bağımlılıklar ile olumsuz duygular gibi bozukluklar için bir destek alınması gerekmektedir.
0555 075 2944